Świadectwo kwalifikacji zawodowej – jak uzyskać niezbędne uprawnienia do wykonywania zawodu kierowcy?

Według różnych szacunków na polskim rynku brakuje od 120 do nawet 200 tysięcy kierowców. Deficyt pracowników to jednak nie tylko polski problem – firmy transportowe w niemal wszystkich europejskich krajach mierzą się z poważnymi niedoborami kadrowymi. Taki stan rzeczy nie pozostaje bez wpływu na oferowane przez przewoźników warunki oraz zarobki.

Między innymi właśnie z tego powodu rośnie liczba osób, które rozważają pracę jako kierowca zawodowy. W jaki sposób możesz zdobyć wymagane uprawnienia? Jakie są rodzaje kursów i jak wyglądają egzaminy? Zapraszamy do lektury.

Uprawnienia do prowadzenia pojazdów

Aby zostać kierowcą zawodowym, musisz posiadać odpowiednie uprawnienia – świadectwo kwalifikacji zawodowej oraz prawo jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E lub D1, D1+E, D, D+E.

Na czym polega i kiedy potrzebne jest świadectwo kwalifikacji?

Świadectwo kwalifikacji to dokument, który uzyskasz po zdaniu egzaminu wieńczącego kurs kwalifikacyjny. Zgodnie z ustawą o transporcie drogowym, jego posiadanie jest konieczne, aby zostać kierowcą zawodowym.

5 rodzajów kursów po których uzyskuje się świadectwo kwalifikacji zawodowej

W zależności od wieku i aktualnie posiadanych uprawnień kandydat na kierowcę zawodowego może zdobyć świadectwo kwalifikacji po ukończeniu następujących szkoleń:

• kwalifikacji wstępnej,
• kwalifikacji wstępnej uzupełniającej,
• kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej,
• kwalifikacji przyspieszonej,
• szkolenia wstępnego.

Jak uzyskać świadectwo kwalifikacji zawodowej kierowcy? – krok po kroku

W pierwszej kolejności powinieneś zapoznać się z ofertami ośrodków szkoleniowych, a następnie dopasować kurs do swojego wieku, planów zawodowych i ewentualnych posiadanych uprawnień – o tym, jak to zrobić, dowiesz się w dalszej części tekstu.

Kolejnym krokiem jest uzyskanie orzeczeń psychologicznych i lekarskich, dopuszczających do wykonywania zawodu kierowcy oraz, w związku z najnowszą nowelizacją ustawy – pobranie PKZ (profilu kierowcy zawodowego) w Wydziale Komunikacji. Dopiero po wypełnieniu tych formalności możesz odbyć szkolenie. Kiedy już zdasz egzamin, złóż posiadane dokumenty (ponownie w lokalnym Wydziale Komunikacji) i wymień swoje prawo jazdy. Znajdzie się w nim wpis nr 95.

Prawo jazdy: kod 95 – co oznacza?

Kod 95 jest wpisem do prawa jazdy, który potwierdza posiadanie przez kierowcę określonych uprawnień. Kod umieszcza się w formacie „95.DD.MM.RRR” – za liczbą 95 znajduje się dzień, miesiąc i rok ważności dokumentu.

Kwalifikacja wstępna uzupełniająca a przyspieszona

Kwalifikacja wstępna przyspieszona i uzupełniająca to szkolenia dla osób, które ukończyły kurs i zdobyły już świadectwo kwalifikacji dla jednej z grup pojazdów – kat. C i C+E (ciężarówki) lub kat. D i D+E (autobusy). Z takiej kwalifikacji skorzystać może np. kierowca, który posiada już prawo jazdy potrzebne do przewozu osób, ale chce poszerzyć swoje możliwości o transport towarów lub odwrotnie – kierowca ciężarówki, który jest zainteresowany przewozem osób.

• kwalifikacja wstępna uzupełniająca: jest przeznaczona dla osób, które posiadają prawo jazdy wydane po 10.09.2009 roku dla ciężarówek oraz po 10.09.2008 dla autobusów. Czas trwania szkolenia to 70 godzin (w tym 5 godzin zajęć praktycznych w ruchu drogowym). Kwalifikacja jest adresowana do kursantów, którzy planują rozpocząć swoją pracę pomiędzy 21 a 23 rokiem życia – w przewozie osób oraz pomiędzy 18 a 21 rokiem życia – w przewozie towarów.
• kwalifikacja wstępna uzupełniająca przyspieszona: występują takie same wymagania w zakresie posiadanego prawa jazdy (wydanie dokumentu po 10.09.2009 dla kat. C i po 10.09.2008 dla kat. D). Jest to optymalny wybór dla kursantów w wieku powyżej 21 lub 23 roku życia (w zależności od wybranego szkolenia), ponieważ czas trwania wynosi w tym przypadku jedynie 35 godzin (33 godziny – teoria, 2 godziny – praktyka).

Co jest potrzebne do świadectwa kwalifikacji?

W celu rozpoczęcia wybranego kursu oprócz posiadania wspomnianego wcześniej prawa jazdy stosownej kategorii, Profilu Kierowcy Zawodowego oraz spełnienia warunków, dotyczących osiągnięcia odpowiedniego wieku, musisz również uzyskać orzeczenia: lekarskie i psychologiczne. Po zdaniu państwowego egzaminu, złóż wszystkie wymagane dokumenty w Wydziale Komunikacji.

Czym są szkolenia okresowe dla kierowców zawodowych?

Kwalifikacje kierowcy oraz jego wiedza muszą być odnawiane – w tym celu co 5 lat należy przejść szkolenie okresowe. W przeciwieństwie do kwalifikacji zawodowej nie jest ono zakończone egzaminem. Szkolenie okresowe obejmuje zajęcia teoretyczne – 21 godzin dotyczących kwestii uniwersalnych dla wszystkich kierowców oraz 14-godzinny blok, który dostosowany jest do konkretnych posiadanych przez kierowcę uprawnień i obowiązków wynikających ze specyfiki pracy. Zmiany w ustawie, które weszły w życie 6 kwietnia 2022 roku przewidują również organizację zajęć praktycznych w ruchu drogowych. To nie koniec zmian: czas szkoleń (w tym także szkolenia okresowego) będzie rejestrowany w systemie informatycznym, a w razie nieprawidłowości organy publiczne mają więcej możliwości, aby cofnąć uprawnienia. Zmieniły się także formalności, które należy spełnić jeszcze przed rozpoczęciem szkolenia okresowego – od kwietnia bieżącego roku, podobnie jak w przypadku kierowców odbywających wszystkie inne rodzaje szkoleń i kwalifikacji, niezbędne będzie uzyskanie elektronicznego Profilu Kierowcy Zawodowego.

Badania lekarskie i psychologiczne

Jak już wiesz, przed rozpoczęciem kursu musisz wykonać badania lekarskie i psychologiczne, dzięki którym uzyskasz formalne stwierdzenie braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy kierowcy. Podobnie jest też podczas szkoleń okresowych – musisz potwierdzić dobry stan swojego zdrowia poprzez ponowne uzyskanie wspomnianych orzeczeń. Kierowcy, którzy ukończyli 60 lat, przechodzą badania częściej – robią to co 2,5 roku. Koszt przeprowadzonych badań ponosi pracodawca, a obowiązek ich wykonywania reguluje Kodeks pracy oraz Ustawa o transporcie drogowym.

Jak wygląda egzamin potwierdzający kwalifikacje kierowcy?

Test egzaminacyjny składa się wyłącznie z pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru. Czas trwania i liczba pytań na egzaminie różnią się w zależności od konkretnego kursu:

• kwalifikacja wstępna i kwalifikacja wstępna przyspieszona: część podstawowa trwa 30 minut i składa się z 20 pytań. Aby zdać egzamin, musisz osiągnąć wynik na poziomie 80%, czyli udzielić przynajmniej 16 prawidłowych odpowiedzi. Część specjalistyczna egzaminu trwa 15 minut i zawiera 10 pytań. Do uzyskania pozytywnego wyniku potrzebujesz minimum połowy poprawnych odpowiedzi.
• kwalifikacja wstępna uzupełniająca i kwalifikacja wstępna uzupełniająca przyspieszona: egzamin trwa 15 minut i dotyczy wyłącznie części specjalistycznej, odpowiedniej dla danej kategorii prawa jazdy. Aby zaliczyć egzamin, musisz odpowiedzieć poprawnie na przynajmniej 5 z 10 pytań.

Termin egzaminu potwierdzającego kwalifikacje kierowcy ustalany jest przez Wojewodę i odbywa się w ośrodku, w którym przeszedłeś szkolenie. Wyniki otrzymasz bezpośrednio po teście.

Zwolnienia z kwalifikacji i wyłączenia z obowiązku ukończenia kursu – kogo dotyczą?

Niektórzy kierowcy są wyłączeni z ustawowego obowiązku posiadania świadectwa kwalifikacji zawodowej. Jeżeli uzyskałeś swoje uprawnienia przed 10.09.2009 dla pojazdów kategorii C lub przed 10.09.2008 dla kategorii D, obowiązują Cię wyłącznie szkolenia okresowe – nie masz obowiązku uczestnictwa w kwalifikacjach wstępnych.

Świadectwa kwalifikacji zawodowej nie potrzebują między innymi kierowcy, którzy poruszają się motocyklami (prawo jazdy kategorii A, A1), samochodami osobowymi (B, B1) oraz autami osobowymi z przyczepą (B+E). Pełną listę wyłączeń z obowiązku ukończenia kursu znajdziesz w art. 39a ust. 3 Ustawy o transporcie drogowym.

Zmiany w szkoleniu kierowców zawodowych – karty kwalifikacji kierowcy

W 2021 roku Sejm przyjął nowe przepisy, które mają na celu dostosowanie prawa krajowego do standardów unijnych określonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/645 z 18 kwietnia 2018 roku. Zmiany dotyczą między innymi cyfryzacji dokumentów, organizacji szkoleń oraz wymagań w zakresie kontroli lekarskich.

Jedną z największych nowości jest wprowadzenie karty kwalifikacji kierowcy. Jest to rozwiązanie dla osób, które nie mieszkają na stałe w Polsce, a tym samym nie spełniają warunków do uzyskania kodu 95 w swoim prawie jazdy. Karta kwalifikacji zawodowej będzie stanowiła potwierdzenie posiadania uprawnień przez takich kierowców.

Ustawa przewiduje też możliwość prowadzenia szkoleń w formie e-learningu oraz uproszczenie zasad w przeprowadzanych testach kwalifikacyjnych.

Profil kierowcy zawodowego – zmiany od kwietnia 2022 roku

Kolejne ważne zmiany weszły w życie 6 kwietnia 2022 roku. Obejmują między innymi stworzenie zupełnie nowego dokumentu – profilu zawodowego kierowcy. PKZ jest udostępniany i aktualizowany w ramach systemu teleinformatycznego i zawiera niezbędne informacje o kierowcy: dane o aktualnie posiadanych kwalifikacjach oraz wykonanych badaniach lekarskich i psychologicznych. Wydanie dokumentu jest bezpłatne – aby go uzyskać, kierowca musi zgłosić do Wydziału Komunikacji z aktualnymi wynikami badań. Jak wskazuje ustawodawca, zmiany mają na celu zwiększenie nadzoru nad kierowcami i ośrodkami szkoleniowymi oraz przyspieszenie obiegu informacji.