Międzynarodowy List Przewozowy CMR jest podstawowym dokumentem, w oparciu o który realizowany jest przewóz ładunku. Czy istnieje wymóg jego wystawiania, co powinien zawierać dokument CMR i jakie role spełnia? Poniższy artykuł OCRK, odpowiada na te i inne pytania.
CMR – co to?
CMR to skrócony zapis francuskiego Convention relative au contrat de transport international de Marchandise par Route, co w języku polskim tłumaczymy jako Konwencja o umowie międzynarodowego drogowego transportu towarów. Termin CMR odnosi się również do międzynarodowego listu przewozowego CMR, stanowiącego podstawowy dokument przewozowy. Wspomniana Konwencja została podpisana w Genewie 19 maja 1956, a międzynarodowy list przewozowy CMR jest jej wyrazem. Polska ratyfikowała umowę 6 lat później, a obecnie do konwencji przystąpiły prawie wszystkie kraje Europy.
Warto zaznaczyć, iż Konwencja nie nakłada absolutnego wymogu wystawiania listu przewozowego między stronami transakcji. Według art. 4 Konwencji dokument CMR stanowi potwierdzenie zawarcia umowy przewozu, jednak jego brak, nieprawidłowości i utrata nie wpływają na istnienie, ani na ważność umowy przewozu, która mimo to podlega przepisom omawianej konwencji. Dobrze mieć jednak świadomość, że list przewozowy spełnia istotne funkcje w sprawnym przebiegu przewozu. Dla osoby zlecającej jest informacją o prawidłowej realizacji umowy. Dodatkowo instruuje przewoźnika jak właściwie zrealizować przewóz, wskazując m.in. adres załadunku i rozładunku, a także informacje dotyczące towaru. Należy pamiętać, że w myśl art. 12 Konwencji, dysponowanie pierwszym egzemplarzem listu uprawnia nadawcę do ewentualnych roszczeń oraz rozporządzania przesyłką. Nadawca traci takie prawo w momencie przekazania drugiego egzemplarza odbierającemu ładunek.
Kto wystawia CMR?
Konwencja o umowie międzynarodowego drogowego transportu towarów nie reguluje, kto wystawia CMR. Zgodnie z art. 5 Konwencji, list przewozowy musi być wystawiony w trzech oryginalnych egzemplarzach, podpisanych przez nadawcę i przewoźnika. Jeżeli ustawodawstwo krajowe, w którym wystawiono list przewozowy zezwala, podpisy mogą być wydrukowane, a także zastąpione przez stemple nadawcy i przewoźnika. Posiadaczem pierwszego egzemplarza jest nadawca, drugi dołączany jest do przesyłki, natomiast trzeci zatrzymuje przewoźnik. W sytuacji, kiedy ładunek ma być przewożony przez kilka pojazdów lub chodzi o różne rodzajów towarów, a także oddzielne partie, nadawca lub przewoźnik jest uprawniony, aby wymagać wystawienia tylu listów przewozowych, ile pojazdów należy użyć lub ile jest rodzajów, bądź partii towarów. Istotny jest natomiast fakt, że to nadawca jest odpowiedzialny za wszystkie koszty i szkody, jakie może ponieść przewoźnik na skutek nieścisłości lub niekompletności zawartych w nim danych.[1]
Co musi zawierać dokument CMR?
Konwencja CMR nie zawiera wzoru listu przewozowego, określa natomiast, jakie dane powinny zostać w nim zawarte. Jednakowo, w sytuacji, kiedy strony umowy uznają to za konieczne, mogą uzupełnić dokument o inne informacje, które według nich są niezbędne.
1. List przewozowy powinien zawierać następujące dane:[2]
- miejsce i datę jego wystawienia;
- nazwisko (nazwę) i adres nadawcy;
- nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika;
- miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
- nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy;
- powszechnie używane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie;
- ilość sztuk, ich cechy i numery;
- wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru;
- koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
- instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych;
- oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom niniejszej Konwencji.
2. W razie potrzeby list przewozowy powinien zawierać poza tym następujące dane:
- zakaz przeładunku;
- koszty, jakie nadawca przyjmuje na siebie;
- kwotę zaliczenia do pobrania przy wydaniu towaru;
- zadeklarowaną wartość towaru i sumę przedstawiającą interes specjalny w jego dostawie;
- instrukcje nadawcy dla przewoźnika dotyczące ubezpieczenia przesyłki;
- umówiony termin, w jakim ma być wykonany przewóz;
- wykaz dokumentów wręczonych przewoźnikowi.
Wzór CMR – jak wypełnić list przewozowy CMR?
Tak, jak wspominaliśmy, nie ma uniwersalnego wzoru listu przewozowego, a w Internecie można znaleźć wiele jego wersji. Wypełniając list przewozowy należy uwzględnić wszystkie obowiązkowe elementy wymienione w ustawie, a w razie konieczności uzupełnić o inne dane, które strony uznają za potrzebne. Poniżej prezentujemy wzór CMR pokazujący, jak omawiany dokument może wyglądać.
Podsumowując, międzynarodowy list przewozowy CMR jest dokumentem, który potwierdza zawarcie umowy dotyczącej przewozu. Na jego podstawie przewodnik dostaje informacje nt. przesyłki, a także odbiorcy. Mimo, że konwencja CMR nie nakazuje jego wystawiania, warto pamiętać o istotnych rolach, które spełnia w sprawnej realizacji transportu towarów.
[1]Art. 4 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) podpisanej i sporządzonej w Genewie dnia 19 maja 1956 r.
[2] Art. 6 Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) podpisanej i sporządzonej w Genewie dnia 19 maja 1956 r.
