Naciski osi – zmiany w przepisach

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie bezprawnie nakładanych kar na przewoźników w przypadku, gdy nacisk na oś napędową pojazdu wynosi poniżej 11,5 tony w końcu przyniesie skutek. Polski ustawodawca podjął prace legislacyjne, czego efektem jest projekt ustawy wdrażający wyroku TSUE. Oznacza to, że będzie można się poruszać pojazdami o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t po drogach publicznych w Polsce, bez konieczności uzyskiwania zezwoleń na przejazd pojazdu nienormatywnego. Projekt ustawy zakłada również możliwość starania się o odzyskanie zapłaconych kar w przypadku, gdy pojazd nie przekraczał dopuszczalnego nacisku 11,5 tony na oś napędową.

11,5 tony jednak z wyjątkami

Zgodnie z zapisami projektu ustawy po drogach publicznych będzie można się poruszać bez konieczności uzyskania stosownego zezwolenia, jeżeli nacisk osi napędowej nie przekroczy 11,5 tony. Jednocześnie ustawodawca wprowadza możliwość postawienia na drodze publicznej zakazu, który zabrania wjazdu pojazdów o nacisku osi większej niż 10 lub 8 ton:

• po określonej drodze publicznej lub jej odcinku – zakaz wprowadza właściwy zarządca drogi przy użyciu znaku drogowego,
• w strefie obejmującej co najmniej dwie drogi publiczne lub ich odcinki – zakaz ustanawia właściwa rada gminy (miasta) w drodze uchwały.

Wprowadzenie takich zakazów będzie jednak uzależnione od spełnienia łącznie dwóch przesłanek:

• stanu technicznego drogi,
• ewentualnych obiektów lub terenu znajdujących się w pobliżu drogi, które mogą być bezpośrednio narażone na negatywny wpływ przejeżdżających pojazdów ciężarowych.

W związku z powyższym, jeżeli droga będzie w złym stanie technicznym lub jej konstrukcja nie będzie przygotowana do ruchu pojazdów o nacisku powyżej 8 lub 10 ton, a w pobliżu drogi będzie m.in. intensywna zabudowa mieszkaniowa, żłobek, szkoła czy zabytek, to będzie można postawić zakaz. Kierujący pojazdem będzie uprzedzony o stosownym zakazie na danej drodze lub w danej strefie poprzez znak drogowy.

Kontrola Straży Miejskiej

Projekt ustawy zakłada nową karę w dotychczasowym porządku prawnym, dotyczącym kar za nienormatywność pojazdu. Na chwilę obecną kary administracyjne za przejazd pojazdem nienormatywnym zapisane są w ustawie prawo o ruchu drogowym oraz ustawie o transporcie drogowym. Ustawodawca, wprowadzając możliwość ustanowienia zakazu wjazdu pojazdów o nacisku osi większej niż 8 lub 10 ton, wskazał również na kary za nieprzestrzeganie tych przepisów. Organ kontrolny nakłada karę za przekroczenie dopuszczalnego nacisku osi dla danej drogi w wysokości:

• 3 000 zł – gdy nacisk pojedynczej osi napędowej przekracza dopuszczalną wartość nie więcej niż o 10%;
• 6 000 zł – gdy nacisk pojedynczej osi napędowej przekracza dopuszczalną wartość o więcej niż 10% i nie więcej niż 20%;
• 10 000 zł – w pozostałych przypadkach.

Warto podkreślić, iż przekroczenie będzie liczone od dopuszczalnej wartości określonej dla danej drogi, a nie od 11,5 tony. Projekt ustawy zakłada, iż kary będzie nakładał między innymi Komendant Straży Gminnej, co oznacza, iż nowa służba kontrolna tj. Straż Gminna (Miejska) będzie ważyć pojazdy ciężarowe. Ustawodawca nadaje bowiem nowe uprawnienia Straży Miejskiej polegające na kontroli ruchu drogowego w zakresie sprawdzenia nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze oraz używania w tym celu przyrządów pomiarowych. Ustawodawca nie zapomniał o wyłączeniu z zakazu pojazdów przewożących ładunki sypkie i drewno. W przypadku przekroczenia wyłącznie dopuszczalnego nacisku osi,  ale do granicy 11,5 tony, jeżeli dopuszczalna masa całkowita nie została przekroczona, kara nie będzie nakładana. Jest to konsekwencja istniejącego już przepisu w ustawie prawo o ruchu drogowym, gdzie również istnieje tożsame rozwiązanie.

Niesłusznie nałożone kary i nie tylko

Następstwem wprowadzenia zmian w ustawie jest również możliwość odzyskania niesłusznie nałożonych kar za przekroczenia nacisku osi w momencie, gdy nie przekraczał on 11,5 tony. W przypadku spraw zakończonych prawomocną decyzją administracyjną istnieje możliwość wznowienia postępowania. Założenia ustawy przewidują, iż termin na wniesienie takiego żądania wynosi miesiąc od dnia wejścia w życie ustawy. W przypadku zakończenia sprawy prawomocnym wyrokiem sądu czas na wniesienie skargi o wznowienie postępowania wynosi 3 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy. Dodatkowo projekt zakłada zwrot zapłaconych opłat za wydane zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego w przypadku, gdy jedynym nienormatywnym parametrem był nacisk osi do 11,5 tony.

Zmiany w zezwoleniach

Przy okazji wdrożenia zmian wynikających z wyroku TSUE, ustawodawca dokonał również zmiany w ustawie prawo o ruchu drogowym dotyczącej rodzajów zezwoleń na pojazdy nienormatywne. Zmieniono nie tylko stawki i rodzaje zezwoleń, ale również kary za brak odpowiedniego zezwolenia. Zrezygnowano z dotychczasowych siedmiu kategorii zezwoleń i zastąpiono je pięcioma. Kara za brak zezwolenia:

• kategorii I wynosi 1500zł (bez zmian);
• kategorii II-IV wynosi  5000zł (bez zmian);
• kategorii V:
  a) 6 000 zł – gdy nacisk jednej lub wielu osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdu przekraczają dopuszczalne wartości nie więcej niż o 10%, (obecnie 500 zł),
  b) 10 000 zł – gdy nacisk jednej lub wielu osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdu przekraczają dopuszczalne wartości o więcej niż 10% i nie więcej niż 20%, (obecnie 2000 zł),
  c) 15 000 zł – w pozostałych przypadkach (bez zmian).

Rodzaje nowych zezwoleń prezentuje poniższa tabela.

Warto podkreślić, iż omawiane zmiany są na etapie projektu ustawy. W przypadku wejścia w życie ustawy w prezentowanej wersji, przepisy będą obowiązywać po 60 dniach od ogłoszenia w dzienniku ustaw. Przepisy dotyczące odzyskania niesłusznie nałożonych kar wejdą jednak w życie już 14 dni po opublikowaniu.