Branża transportowa a pandemia koronawirusa – pytania i odpowiedzi

Pandemia koronawirusa bezpośrednio wpływa na transport drogowy, co dokładnie widać w spadku ilości pokonywanych kilometrów przez polskie ciężarówki. Problemem stała się również ewidencja czasu pracy kierowców, a co się z tym wiąże rozliczanie ich wynagrodzenia. Wielu właścicieli firm transportowych zastanawia się, czy przysługuje im dofinansowanie w ramach tarczy antykryzysowej i jakie warunki muszą spełnić, aby z niego skorzystać. Poniższy artykuł stanowi zbiór odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania, dotyczące wirusa SARS CoV-2 w branży TSL.

Jak postępować, jeżeli kierowca w obawie przed koronawirusem odmawia wyjazdu w trasę?

Sytuacja spowodowana wirusem SARS CoV-2 budzi wśród ludzi obawy o zdrowie, a nawet życie, dlatego też powinniśmy zrozumieć obawy kierowców, którzy niejednokrotnie swoje kursy muszą realizować na terenach, gdzie stwierdzono zwiększoną liczbę zachorowań. W pierwszej kolejności pracodawca powinien zrobić wszystko, aby zminimalizować zagrożenia, umożliwiając kierowcy wykonywanie pracy w warunkach maksymalnego zachowania środków ostrożności. Może to zrobić wyposażając kierowcę w niezbędne środki, które pozwolą na ich swobodne stosowanie, z uwzględnieniem zapasu – 15-20%. Są to m.in. zbiornik na wodę, zapas mydła i ręczników papierowych, płyny, pasty lub maści wirusobójcze, maseczki chirurgiczne lub inne środki ochrony dróg oddechowych, np. półmaski z filtrem,  a także odzież ochronna w postaci rękawiczek oraz fartuchów jednorazowych. Następnym krokiem, który pozwoli stworzyć kierowcy bezpieczne warunki do pracy będą działania polegające na stałym monitoringu i kontakcie telefonicznym z pracownikami. W ten sposób możemy na bieżąco kontrolować stan zdrowia, jak i samopoczucie naszego kierowcy. Należy pamiętać również o sprawdzeniu stanu technicznego pojazdu, w tym: filtra kabinowego i klimatyzacji. Ważną kwestią pozostaje wprowadzenie zasad obrotu dokumentów spedycyjnych w sposób, który pozwoli uniknąć kontaktu bezpośredniego, zminimalizowanie potrzeby opuszczania pojazdu przy załadunku i wyładunku oraz ustalenie rozdziału zadań podczas przyjmowania zlecenia przewozowego.

Co zrobić, jeżeli mimo zminimalizowania zagrożenia przez pracodawcę kierowca odmawia wykonania zadań służbowych?

Jeżeli zastosowane działania przyczyniły się do dostatecznego ograniczenia zagrożenia, pracodawca ma prawo wymagać, aby pracownik stawił się do pracy celem podjęcia wykonywania zadań służbowych. Niestawienie się kierowcy jest podstawą do potraktowania zaistniałej sytuacji jako nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy i wyciągnięcia konsekwencji włącznie ze zwolnieniem dyscyplinarnym. Warto jednak wcześniej wziąć pod uwagę inne warianty, które pozwolą uniknąć zakończenia współpracy z kierowcą, jak np. wysłanie kierowcy na zaległy urlop bez wniosku pracownika (zgodnie z wyrokiem SN z 2005 roku), czy decyzja pracownika o udaniu się na urlop opiekuńczy nad dzieckiem do lat 8, w sytuacji, jeśli drugi rodzic nie ma takiej możliwości. Należy pamiętać, że przy okresie opieki przysługuje 80% wynagrodzenia, którego koszt jest pokrywany przez ZUS już od pierwszego dnia nieobecności pracownika w pracy. Pracodawca może również udzielić pracownikowi czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych, oddać czas wolny (dni wolne) w zamian za pracę w soboty, niedziele i święta, które zgodnie z rozkładem nie były planowanymi dniami pracy, jak również czasowo powierzyć inną pracę, pamiętając, że nie może ona trwać dłużej niż 3 miesiące w roku. Jeżeli żadna z form utrzymania etatu nie jest możliwa do zrealizowania ze względów technicznych, czy ekonomicznych, pracodawca może rozważyć likwidację stanowiska pracy wypowiadając pracownikowi umowę o pracę lub zawierając z pracownikiem porozumienie stron o rozwiązaniu tej umowy.

Jak stosować wprowadzone obecnie przez większość krajów UE wyjątki od przepisów regulujących czas pracy kierowców?

W czasie pandemii  koronawirusa większość państw UE, aby pomóc firmom transportowym i ich kierowcom, zdecydowała się na liberalizację przepisów regulujących czas pracy kierowców. Wprowadzone wyjątki od przepisów ogólnych mogą powodować pewne trudności w ich stosowaniu. Wynika to z faktu, iż odstępstwa dotyczą wybranych grup kierowców lub rodzajów przewozów, obowiązują terytorialnie, a ponadto zmiany stosowania rozporządzenia (WE) 561/2006 różnią się czasem trwania, a także szczegółami czasu pracy, w wyniku czego niektóre kraje pozwalają na skrócone odpoczynki, a inne wydłużają czas jazdy. W aktualnej sytuacji Eksperci Grupy Inelo zalecają, aby poruszać się zgodnie z dotychczasowymi przepisami, a jeżeli już dojdzie do sytuacji, w trakcie której konieczne będzie skorzystanie z odstępstwa dozwolonego w danym państwie, to każdorazowo należy taki przypadek opisać na wydruku z tachografu.  Zachęcamy również do korzystania z przygotowanej przez ekspertów Grupy Inelo  „tabeli wyjątków”, które obowiązują w poszczególnych krajach UE.

Komu przysługuje dofinansowanie w ramach tarczy antykryzysowej?

Pracownik, który pozostaje w gotowości do wykonywania pracy,  mimo że pracodawca nie jest w stanie zapewnić mu pracy, otrzyma wynagrodzenie przestojowe w kwocie wynikającej z wynagrodzenia zasadniczego kierowcy. Przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy przysługuje mu rządowe dofinansowanie w ramach tzw. tarczy antykryzysowej, o ile wskazany przestój obejmie znaczną część zatrudnianej załogi. Przedsiębiorca musi spełnić określone w ustawie warunki, do których należą przede wszystkim:

1) spadek obrotów przedsiębiorstwa:
a) w okresie „miesięcznym” po 1 stycznia, a przed dniem złożenia wniosku należy wskazać 30 wybranych kolejnych dni i porównać z 30 dniami poprzedzającymi ten okres (również po 1 stycznia) – dofinansowanie przysługuje, jeżeli stosunek obrotów spadł o 25% lub więcej (w celu dokonania obliczeń można również porównać dwa pełne następujące po sobie miesiące);

b) w okresie „dwumiesięcznym” po 1 stycznia, a przed dniem złożenia wniosku należy wskazać 60 wybranych kolejnych dni i porównać je z odpowiadającymi 60 dniami poprzedniego roku – dofinansowanie jest należne, gdy stosunek obrotów spadł o 15% lub więcej (obliczenia są także możliwe w oparciu o dwa pełne następujące po sobie miesiące i porównane z analogicznymi roku 2019);
2) zawarcie porozumienia z przedstawicielem załogi lub ze związkiem zawodowym oraz przesłanie kopii porozumienia w ciągu 5 dni od jego zawarcia do właściwego Okręgowego Inspektora Pracy;

3) uregulowane zobowiązania podatkowe, składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.;

4) brak podstaw do ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa.

Jeżeli przewoźnik spełnia wymienione wymagania jest upoważniony do wprowadzenia następujących rozwiązań i skorzystania z dwóch form dofinansowania:

Przestoju ekonomicznego w sytuacji, w której kierowcy lub inna grupa zawodowa w przedsiębiorstwie przez wskazany z góry okres nie będzie wykonywała pracy. Wśród zalet zastosowania przestoju ekonomicznego można wymienić:

• obniżenie do 50% wynagrodzenia pracowników, ale nie mniej niż minimalne wynagrodzenie dla danego wymiaru etatu;
• dofinansowanie z FGŚP, wynoszącego połowę kwoty wynagrodzenia minimalnego dla danego etatu wraz z kwotą ubezpieczenia społecznego, leżącego po stronie pracodawcy od przyznanych świadczeń.

Jeżeli przez wskazany z góry okres kierowcy lub inna grupa zawodowa w przedsiębiorstwie będzie wykonywała pracę w mniejszym wymiarze niż dotychczas, przedsiębiorca może wprowadzić obniżenie wymiaru czasu pracy. Korzyściami wprowadzenia takiego rozwiązania są:

• ograniczenie wymiaru czasu pracy pracownika do 20% (nie więcej niż  ½ etatu);
• dofinansowanie z GFŚP do połowy obniżonego wynagrodzenia pracownika, ale nie więcej niż 40% średniego krajowego wraz  kwotą ubezpieczenia społecznego, leżącego po stronie pracodawcy od przyznanych świadczeń.

Przedsiębiorca może skorzystać jednocześnie ze zwolnień ze składek ZUS oraz powyższych form dofinansowania, nie otrzyma jednak ze środków FGŚP dofinansowania do składek na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo dofinansowanie do wynagrodzenia zostanie pomniejszone o składki należne od pracownika, co do których nie będzie w tej sytuacji obowiązku ich odprowadzenia do ZUS. Niezależnie od wymienionych możliwości dofinansowania, pracodawca może zawrzeć porozumienie, w którym dopuszczalne będzie wydłużenie okresu rozliczeniowego do 12 miesięcy lub zastosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż te, wynikające z umów o pracę zawartych w zakresie i przez czas ustalony w porozumieniu.

Firmy, które skorzystały z pomocy OCRK i złożyły wniosek początkiem drugiego tygodnia kwietnia, już 10 dnia tego miesiąca otrzymały pierwszą część dofinansowania na wskazane we wniosku konto przedsiębiorstwa. Dlatego też, jeżeli przewoźnik przez sytuację spowodowaną wirusem SARS CoV-2 znalazł się w trudnym momencie, dobrze, aby skorzystał z dostępnych narzędzi wsparcia wynagrodzenia zatrudnionych pracowników.

Czym jest system wsparcia dla firm transportowych?

System wsparcia dla firm transportowych oraz MŚP w ramach tarczy antykryzysowej, który ruszył z dniem 6 maja jest narzędziem, które pozwala skorzystać na preferencyjnych warunkach z leasingu operacyjnego z karencją w spłacie do 12 miesięcy, przeznaczonego dla podmiotów z sektora transportowego, które w wyniku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego posiadają trudną sytuację finansową. Ponadto przedsiębiorcy mają do dyspozycji pożyczkę obrotową, finansującą wypłatę wynagrodzeń w sektorze MŚP przez okres do 2 lat, przy przedłużonym okresie karencji, wynoszącym do 12 miesięcy oraz pożyczki na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym, wynoszącej od 0,8 mln zł do 5 mln zł, z założeniem, że okres finansowania będzie mógł sięgnąć nawet do 6 lat, a okres karencji zostanie wydłużony do 15 miesięcy. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. przeznaczyła na przeciwdziałanie skutkom pandemii koronawirusa blisko 1,7 mld zł. Wnioski o pożyczki i refinansowanie leasingi można składać przez Internet pod adresem www.arp-tarcza.pl.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej nt. tarczy antykryzysowej, sposobu rozliczania czasu pracy kierowców, a także jak radzić sobie w czasach pandemii koronwirusa, zapraszamy na nasz profil do transmisji z udziałem ekspertów Grupy Inelo.